Het behalen van een diploma is voor de meeste jongeren erg belangrijk en dat is natuurlijk ook erg begrijpelijk. Je begint met een studie en werkt er hard voor om je diploma te behalen. Vervolgens kan je hiermee gaan werken in het vak wat je zo leuk vindt, of ervoor kiezen om door te studeren. Maar wat als dat diploma niet haalbaar is omdat je fysieke of psychische klachten hebt? Dat je zo belemmerd wordt dat studeren amper haalbaar is? Hoe ga je ermee om als je door je ziekte geen diploma hebt kunnen behalen? We delen er graag meer over, inclusief de reacties van verschillende jongeren op de bovenstaande vraag.
Het moment dat je moet besluiten dat je stopt met je studie omdat dit lichamelijk of mentaal niet haalbaar is, is enorm heftig. Het voelt wellicht als falen, in vergelijking met je leeftijdsgenoten en klasgenoten voel je je misschien zwak. Je ziet iedereen om je heen ‘gewoon’ studeren en jij moet de keuze maken of hebt de keuze gemaakt om te stoppen met hetgeen waar je zo graag voor wilt leren.
Laten we vooropstellen dat dit erg heftig is en veel impact heeft. Of dit nou gaat om een vmbo, mbo, hbo of ander diploma, moeten stoppen door iets waar je weinig grip op hebt is pijnlijk.
Als jongere hoor je nou eenmaal te studeren, toch?
Studeren is normaal, het wordt van je verwacht en iedere jongere doet het. Het liefst de hoogst haalbare studie want ja, je kunt maar beter zo lang mogelijk studeren. Dit is wat er veelal verwacht wordt en veel jongeren willen hier ook aan voldoen. Hoe hoger je studie, hoe beter je wordt ontvangen in de maatschappij, toch?
De prestatiemaatschappij waarin we leven legt ons veel druk op. Er wordt onwijs veel van jongeren verwacht, er moet gepresteerd worden, je moet je uit de naad werken en als je meer kunt doen dan je doet, dan moet je dat aanpakken.
Het is echter behoorlijk lastig als jij een van die jongeren bent met een chronische aandoening die daar niet aan kan voldoen. Dat doet pijn, want ‘de maatschappij’ is tegenwoordig zo ingericht dat je dan niet meer meetelt. Althans, zo voelt het vaak.
Dit standaardbeeld over jongeren en studeren kan een behoorlijk gevoel van falen oproepen als je stopt met je opleiding. En daar bovenop komt nog de confrontatie dat je iets wat je zo graag wilt niet haalbaar is door fysieke of psychische klachten.
Geen diploma door ziekte: jij bent goed zoals je bent
Wat belangrijk is om te weten is dat jij goed bent zoals je bent en dat je het goed doet. Wat je waard bent is niet afhankelijk van welke diploma’s je hebt, maar van wie jij als persoon bent. Nogmaals, het is begrijpelijk als je je minder voelt zonder diploma, maar ik wil je ook vertellen dat dit niet nodig is.
Het feit dat je voor jezelf hebt gekozen en je gezondheid boven je schoolprestaties hebt geplaatst is iets waar je trots op mag zijn. Want hoewel dit misschien niet voelt als de juiste keuze is het dit absoluut wel. Jouw gezondheid, je fysieke en mentale welzijn is zoveel belangrijker dan welke diploma’s je hebt. Want wat heb je eraan als je jezelf pusht om een studie te halen waarbij je continu over je grenzen gaat, als je hierdoor alleen maar verder aftakelt? Juist, niet zo heel veel.
Dit gaat, net zoals wanneer je ziek wordt, gepaard met een stuk acceptatie. Leren accepteren dat een studie niet haalbaar is, dat je niet mee kunt doen met leeftijdsgenoten en niet kunt behalen wat je zo graag wilt. Het heeft tijd nodig om dit een plekje te geven en het is ook belangrijk om jezelf hier de tijd voor te geven.
Geen diploma door ziekte: hoe gaan jongeren hiermee om?
Via de JongPIT Community op Facebook en Instagram stories stelde we de vraag of er jongeren zijn die geen diploma door ziekte hebben en hoe ze daarmee omgaan. We kregen openhartige verhalen toegestuurd die we graag met je delen. Mocht jij momenteel twijfelen of je je studie kunt afronden of heb je al moeten stoppen, onderstaande reacties laten zien dat je niet de enige bent, dat er nog andere opties zijn en je leest hoe anderen ermee omgaan. Hopelijk biedt dit jou wat ondersteuning.
Door afwijzingen op reguliere opleidingen kan ik niet doen wat mijn droom is
“Ik heb moeten stoppen met twee mbo-opleidingen (bakkerij en horeca ondernemer). Deels door psychische klachten en mijn angststoornis, maar ook door lichamelijke klachten. Ik baalde hier wel enorm van en het was een zware tijd. Hierna heb ik geen mbo-opleiding meer kunnen volgen door afwijzingen op reguliere opleidingen. Wat mij nu het meest frustreert is dat ik de middelbare hotelschool niet kan gaan doen, iets wat mijn grote droom is.”
“Inmiddels heb ik het omgebogen tot gaan werken. Dit bevalt mij eigenlijk veel beter en ik kwam nooit echt goed mee op scholen. Nu werk ik een paar uurtjes per week en ben ik bezig met een uitkering aanvragen. Ik ga mijn uitdaging zoeken in andere dingen als vrijwilligerswerk of een cursus/thuisstudie.”
Ik voel mij niet minder, maar heb wel moeite met acceptatie
“Voor mij was het heel naar om te moeten stoppen, want ik wilde het heel graag, maar het voelde ook als een opluchting. Ik was van de druk af. Toch vind ik het wel confronterend om op Facebook studiegenoten die nu in hun 3e jaar zitten te zien. Dat zal volgend jaar juli nog wel heftiger zijn als ze afstuderen, zo van ‘zij wel’. Ik voel mij er niet minder door, maar heb het wel moeilijk met accepteren dat ik voorlopig en misschien wel nooit een diploma zal halen op mijn denkniveau.”
“Ik ben van vwo naar havo gezakt vanwege mijn psychische problemen. Anders had ik überhaupt nooit middelbaar kunnen behalen, dus dat voelt ook soms al een beetje als falen. Maar dan denk ik bij mijzelf dat er ook een heleboel jongeren zijn die zonder mijn rugzakje al genoeg moeite moeten doen voor de havo en dan kan ik wel trots zijn op dat diploma.”
Heb al snel het idee dat anderen mij dom vinden
“Ik heb moeten stoppen met mijn vmbo-opleiding vanwege mijn fibromyalgie. Leren ging niet meer. Denk niet dat ik het ooit volledig zou kunnen accepteren en het voelt behoorlijk als falen. Ik heb al snel het idee dat anderen mij toch dom vinden zodra ze het weten en erover oordelen. En er wordt vaak snel over geoordeeld. Maar ik haal er ook hoop uit dat ik nog jong ben en dat het ‘altijd nog kan’. Nu ben ik juist bezig om goed genoeg te zijn en te blijven uitkijken naar een mogelijkheid om het tóch af te maken.”
Ik heb niets meer aan mijn diploma’s maar ben blij dat ik ze heb behaald
“Mijn hbo-studie heb ik moeten stoppen door mijn ziekte. Daarom heb ik altijd het gevoel gehad dat ik een hbo-diploma ‘moest’ hebben, omdat ik anders dom zou zijn. Later heb ik via mijn werk 25 hbo-certificaten behaald. Helaas kan ik nu ook niet meer werken en heb ik er dus niets aan, maar ik ben toch super blij dat ik ze behaald heb.”
Ik wil niet weer falen
“Ik moest verplicht stoppen met een mbo-opleiding gecombineerd met defensie vanwege mijn klachten, het ging niet meer. Het voelde voor mij als falen en ik heb veel verdriet gehad omdat het toch iets was wat ik als droombaan zag. Naarmate heb ik het kunnen accepteren, wetende dat een baan bij defensie niet meer kan. Toch ben ik met ondersteuning de opleiding tot verpleegkundige begonnen. Het is lastig, maar ik wil zo graag een diploma ondanks het ziek zijn. Het kost veel energie, maar ik wil niet weer falen.”
Ik probeer blij te zijn met de kans om alsnog een diploma te halen
“Ik moest gedwongen stoppen met mijn opleiding tot docent omdat mijn stage veel te zwaar was. Toch ben ik dit jaar (ik ben nu 24) opnieuw begonnen aan een nieuwe hbo opleiding. Ik hoop binnen 6 jaar alsnog een diploma te kunnen halen. Al is dat een heel stuk langzamer dan ik het ooit had gepland. Soms vind ik het wel erg moeilijk dat het zo lang duurt, maar ik probeer vooral blij te zijn met de kans om alsnog een diploma te kunnen halen.”
“Ik ben een gedreven, passievolle, volhoudende meid die met plezier studeert. In 2015 zat ik het derde jaar van mijn opleiding tot arts toen ik door een medische misser nektrauma heb opgelopen. Sindsdien heb ik cognitieve klachten en pijnklachten. Toen ik tegen de praktijk cq coschappen aanliep moest ik concluderen dat ik de weg tot arts vaarwel moest zeggen. Ik heb hier uiteraard om gerouwd, maar het was een hele logische en geen definitieve keuze, want misschien zou ik mij een paar jaar later wel weer helemaal kiplekker voelen.”
We hebben het echt met elkaar geprobeerd
“Door het rationele voelde dat toen best goed en ik miste toch de technische kant in de opleiding. Na flink uitzoeken, meelopen en fijn rustig parttime werk heb ik het vorige schooljaar een premaster afgerond. Afgelopen september ben ik dan echt begonnen met de master Medische Informatiekunde. Een kleine masteropleiding in Amsterdam die mij precies die combinatie van medisch en techniek gaf. Interessant en een perspectief van een carrière waar ik met mijn resterende klachten in zou passen, want de conclusie dat het chronisch zou zijn was er ondertussen.”
“De kleinschalige opleiding en korte lijntjes zouden het flexibel moeten maken, maar dit was helaas niet het geval. We hebben het echt met elkaar geprobeerd, alle coördinatoren en studieadviseur, etc. Maar ik verlies de regie over mijn leven, klachten en gezondheid. Het werd erg frustrerend, ik had en heb veel klachten. Het geeft dus voornamelijk rust, ruimte en vooruitzicht omdat het uitzichtloos en pijnlijk werd zoals het ging.”
“Ik sluit een opleiding later niet uit, maar voor nu weer goed voelen en op naar stabiliteit met een parttime baan. Ik gun het mijzelf om weer niet continu tegen de muur op te lopen na een jaar vol pijn en frustratie. En het stomme is dat ik de studie erg leuk vind, studeren zelf ook van geniet en als ik iets inlever, ik goede cijfers terugkrijg. Maar het is goed zo. En bedankt, het is eigenlijk erg goed om dit even zo op te schrijven.”
Geen diploma door ziekte kunnen behalen?
Mocht jij noodgedwongen gestopt zijn met school waardoor je geen diploma door je ziekte hebt kunnen behalen, dan hopen we dat dit artikel je wat steun mag bieden. We begrijpen als geen ander hoe confronterend en moeilijk dit kan zijn, maar tegelijkertijd hopen we dat je een weg kunt vinden om het een plekje te geven en kunt kijken naar eventueel nieuwe mogelijkheden.
Heb je nog praktische vragen over studeren? Neem dan contact met ons op, we kijken graag met je mee.
Heb jij nog handige tips vanuit je eigen ervaring omtrent het onderwerp geen diploma door ziekte? Laat het zeker weten in een reactie!
