De feestdagen zijn voor veel mensen een tijd van gezelligheid, samenzijn en lekker eten. Maar voor jongeren met een chronische aandoening kan deze periode ook behoorlijk uitdagend zijn. Overprikkeling, voedselintoleranties en vermoeidheid kunnen flink wat stress veroorzaken. Gelukkig zijn er strategieën om de feestdagen aangenamer te maken. In dit artikel delen drie jongeren hun persoonlijke ervaringen en tips.
Overprikkeling: rust inplannen en duidelijk communiceren
De drukte rond de feestdagen kan behoorlijk overweldigend zijn, vooral voor mensen die gevoelig zijn voor prikkels. Daan ervaart dit elk jaar opnieuw. “Midden december merk ik al dat ik sneller overprikkeld raak. De combinatie van kerstdrukte, sociale activiteiten en vuurwerk maakt het lastig om tot rust te komen,” vertelt die. Diens oplossing? Op tijd vrij nemen. “Ik neem bewust eerder vakantie, zodat ik tijd heb om bij te komen. Vorig jaar had ik bijvoorbeeld drie weken vrij. Dat helpt enorm.”
Ook Roza herkent zich hierin. De prikkels van gesprekken, keuzes bij het kerstdiner en onverwachte sociale situaties kunnen uitputtend zijn. Ze besloot daarom haar feestdagen anders in te richten. “Ik kijk van tevoren wie ik echt graag wil zien en maak afspraken die voor mij haalbaar zijn,” legt ze uit. Dit betekent dat ze bewust tijd inplant om te rusten. “Ik houd 30 december en 1 januari standaard vrij om bij te komen.” Daarnaast maakt ze duidelijke afspraken met haar omgeving. “Ik communiceer dat het geen groot feest wordt, maar dat we gewoon een spelletje spelen of een film kijken. Dat is vaak nóg gezelliger.”
Tips voor minder overprikkeling tijdens de feestdagen:
- Plan rustmomenten in: Blokkeer dagen of dagdelen om op te laden.
- Draag gehoorbescherming: Zoals Daan met diens koptelefoon doet, kun je ongewenste prikkels van vuurwerk of drukte verminderen.
- Wees duidelijk naar je omgeving: Geef aan wat je nodig hebt, zoals een rustige activiteit of de mogelijkheid om je even terug te trekken.
Voeding: eet met vertrouwen, ook met een dieet
De feestdagen staan bol van lekker eten, maar wat als je door een voedselintolerantie of een speciaal dieet beperkingen hebt? Roza weet hier alles van. Zij volgt een glutenvrij dieet, wat soms spannend kan zijn tijdens kerstdiners. “Normaal is het al lastig om uit eten te gaan, maar met de feestdagen is het nog ingewikkelder. Gelukkig heb ik een fijne familie die rekening met mij houdt,” zegt ze. Roza heeft geleerd dat communicatie hierin cruciaal is. Ze geeft van tevoren aan wat ze nodig heeft of neemt zelf iets mee. “Ik voelde me eerst bezwaard als ik eigen eten meenam, maar dat gevoel heb ik losgelaten. Als familie bij mij thuis komt, bepaal ik wat er op tafel staat en voel ik me veel meer op mijn gemak.”
Ook Lotte herkent de onzekerheid rond eten, maar dan door haar prikkelbare darm (PDS). “Elke feestdag is het balanceren tussen genieten en overleven,” zegt ze. Het eten van een romige aardappelgratin of dat heerlijke zuurdesembrood kan zomaar voor onverwachte klachten zorgen. Buikpijn, vermoeidheid en stress spelen hierin een grote rol. Lotte heeft geleerd om haar darmen te ondersteunen met simpele strategieën. “Ik neem kleine porties en luister goed naar mijn lichaam. Als ik voel dat het te veel wordt, trek ik me even terug en doe ik ademhalingsoefeningen. Soms merk ik dat mijn klachten dan al afnemen.”
Tips voor eten met een dieet of gevoelige darmen tijdens de feestdagen:
- Open communicatie: Geef van tevoren aan wat je wel en niet kunt eten en bespreek met de gastheer/-vrouw hoe je samen een oplossing kunt vinden.
- Neem zelf eten mee: Dit geeft je controle over wat je eet, zonder je bezwaard te voelen.
- Eet kleine porties: Dit voorkomt overbelasting van je darmen en geeft je meer controle over je klachten.
- Luister naar je lichaam: Plan rustmomenten in en wees niet bang om je even terug te trekken.
Energie en vermoeidheid: balans vinden tussen doen en rusten
Vermoeidheid is een klacht die veel jongeren met een chronische aandoening kennen. Feestdagen kunnen hierin een extra uitdaging vormen. Veel sociale verplichtingen en volle agenda’s kunnen je energie uitputten. Lotte herkent dit maar al te goed. “De vermoeidheid rond de feestdagen is niet zomaar even weg te slapen. Het is een diepe uitputting die mijn dagelijkse leven beïnvloedt.”
Wat helpt haar? “Ik plan rustmomenten bewust in, ook op feestdagen. Dit vond ik vroeger heel lastig, omdat ik het gevoel had dat ik dan iets zou missen. Maar inmiddels weet ik dat het me helpt om te blijven genieten van de dag.” Ze trekt zich bijvoorbeeld even terug om ademhalingsoefeningen te doen of kort te liggen. Soms helpt een korte wandeling na het eten om haar energie te herstellen en de spijsvertering te ondersteunen.
Roza pakt het net even anders aan. Zij reserveert standaard 30 december en 1 januari om op adem te komen. “Deze dagen houd ik altijd vrij. Het geeft rust om te weten dat ik na de drukke dagen tijd heb om op te laden.” Dit soort zelfzorg is essentieel om niet uitgeput het nieuwe jaar in te gaan.
Tips voor het omgaan met vermoeidheid tijdens de feestdagen:
- Reserveer hersteldagen: Blokkeer dagen voor rust, zoals Roza met 30 december en 1 januari doet.
- Creëer rustmomenten tijdens de dag: Neem even de tijd om te liggen, ademhalingsoefeningen te doen of een korte wandeling te maken.
- Wees realistisch over wat je aankunt: Spreek af met de mensen die je het liefst ziet, in plaats van alle sociale verplichtingen aan te gaan.
Samen genieten van de feestdagen
De feestdagen zijn voor iedereen anders. Waar de één energie krijgt van een groot familiefeest, voelt een ander zich prettiger bij een spelletjesavond in kleine kring. Voor jongeren met een chronische aandoening is het belangrijk om goed naar jezelf te luisteren. Daan, Roza en Lotte hebben elk hun eigen strategieën ontwikkeld.
- Daan neemt op tijd vrij, draagt een koptelefoon tegen het vuurwerk en plant voldoende rust in.
- Roza houdt het klein, communiceert duidelijk en stemt haar dieetwensen goed af met familie.
- Lotte verdeelt haar energie, eet kleine porties en luistert naar haar lichaam als het tijd is om te rusten.
Deze verhalen laten zien dat je, met de juiste voorbereiding, zelf de regie kunt houden. Of dat nu betekent dat je feestdagen bewust kleiner maakt, rustmomenten inbouwt of je eigen eten meeneemt. De kracht van communicatie, zelfzorg en planning staat hierbij centraal.
Onthoud: je hoeft de feestdagen niet “perfect” door te komen. Soms betekent het dat je nee zegt tegen een uitnodiging of jezelf terugtrekt voor wat rust. Dat is oké. Het belangrijkste is dat je jezelf de ruimte geeft om te genieten op jouw manier. Dat maakt de feestdagen niet minder bijzonder, maar juist waardevoller.
Jouw feestdagen, jouw regels. 🎄
