Neurodiversiteit: een term die je misschien wel steeds vaker hoort. Alle manieren waarop het brein kan afwijken van de heersende norm, vallen onder de parapluterm ‘neurodivergentie’. Denk bijvoorbeeld aan autisme, ADHD, dyslexie, dyscalculie, TOS, NAH, Tourette en/of psychische aandoeningen.
Verdieping door Ieder(in)
De afgelopen tijd zocht Ieder(in) verdieping als het gaat om de toegankelijkheid van het mbo, hbo en universitair onderwijs voor neurodivergente studenten. Het beeld van de ‘ideale’ student in de ogen van onderwijsinstellingen en docenten lijkt namelijk meestal een neurotypische student te zijn: assertief, communicatief en zelfstandig. Hoe ervaar je het onderwijs als jouw brein op een manier werkt die afwijkt van die norm?
Eind 2022 organiseerde Ieder(in) samen met JongPIT, LSVb, ISO, JOBmbo en ECIO een meedenksessie. Hier vroegen we zo’n 30 neurodivergente studenten naar hun ervaring met studeren op het mbo, hbo en wo. Wat zijn de grootste barrières waar zij mee te maken krijgen? Hoe kijken ze aan tegen specifieke onderwerpen, zoals de beschikbaarheid van rustruimtes en stilteplekken? En wat zijn hun aanbevelingen voor onderwijsinstellingen in het mbo, hbo en wo?
Onbekend maakt onbemind
Een belangrijke belemmering die vaak werd genoemd is het gebrek aan kennis over neurodivergentie bij docenten, studentdecanen en examencommissies. Dus niet een stereotiep, eenzijdig beeld van bijvoorbeeld autisme op basis van bekende autistische personages uit de media, maar juist het bewustzijn dat vormen van neurodivergentie zich op verschillende manieren kunnen uiten bij verschillende mensen. Studenten geven aan dat juist de onzichtbaarheid van neurodivergentie soms maakt dat ze steeds opnieuw moeten aangeven wat ze nodig hebben, of niet geloofd worden door docenten.
Bovendien geven neurodivergente studenten aan dat ze te maken krijgen met vooroordelen of vervelende vragen en opmerkingen. Bijvoorbeeld een studente die van haar docent te horen kreeg dat ze de studie vanwege haar dyslexie “nooit gaat halen”. En studenten geven aan dat ze niet serieus worden genomen of dat hun ervaring wordt gebagatelliseerd:
“Mijn docent zei dat ik zo goed kon aangeven wat ik nodig had, dat ik het vast niet écht nodig had.”
“Ik kreeg de reactie ‘iedereen is wel eens autistisch of moe’. Meestal klap ik dicht als iemand zoiets zegt, ik weet niet hoe ik erop moet reageren. Dan krijg ik het gevoel dat ik me aanstel”.
De weg zoeken in een ondersteuningsdoolhof
Studenten geven aan dat ze graag de ruimte hebben om aan te geven wat zij nodig hebben of waar ze behoefte aan hebben. Maar de vraag “wat heb jij nodig?” is te groot en is moeilijk te beantwoorden als student, omdat je niet alle mogelijke voorzieningen kent. Daarmee wordt de verantwoordelijkheid voor de ondersteuning naar de student geschoven. “De hulpbronnen zijn echt een doolhof,” geeft een student aan. Een andere student vertelt dat de overgang van de middelbare school naar het mbo voor problemen zorgde. Ze mocht haar ondersteuningsmiddelen in die transitie niet meenemen.
Ieder(in) vindt het belangrijk dat het onderwijs wordt vormgegeven op een manier die toegankelijk is voor iedereen. Bijvoorbeeld flexibele en hybride vormen van onderwijs aan te bieden waar studenten zelf voor kunnen kiezen, zonder dat ze daar een speciale voorziening voor hoeven aan te vragen. Daarmee ondervang je ook het probleem dat studenten voor de toekenning van voorzieningen vaak afhankelijk zijn van een diagnose, iets wat niet altijd haalbaar is vanwege lange wachtlijsten of hoge kosten.
Beschikbaarheid van rustruimtes en stilteplekken
Tot slot hebben neurodivergente studenten behoefte aan een rustige plek op school. Hier kunnen ze bijvoorbeeld studeren zonder prikkels of zich tijdens de pauze terugtrekken uit een overvolle kantine of aula. Koptelefoons en schermen kunnen ook helpen om prikkels uit te sluiten. Veel studenten geven aan dat er geen fijne rustruimte of stilteplek is op school.
Op basis van de input van de studenten formuleerden we samen met JongPIT, LSVb, ISO, JOBmbo en ECIO zes aanbevelingen voor onderwijsinstellingen.
Wil jij dit ook aankaarten bij jouw onderwijsinstelling? Deel dan de infographic met jouw studentenraad, opleidingsbestuur of studentdecaan. En je staat er niet alleen voor! Neem contact op met l.vlagsma@iederin.nl of hogeronderwijs@jongpit.nl als je wil overleggen over hoe je dit kunt aanpakken, of in contact wil komen met andere studenten.
Heb je iets aan dit artikel gehad en wil je graag andere artikelen hierover lezen? Steun ons dan door Vriend van JongPIT te worden, meer informatie?
