De komende Tweede Kamerverkiezingen komen eraan. Maar wat komt er allemaal kijken bij stemmen; in het bijzonder als je een jongere bent met een chronische aandoening en/of beperking. In dit artikel leggen we uit wat jouw rechten en mogelijkheden zijn en hoe je je stem het beste kunt uitbrengen.
Je stemrecht: wie mag stemmen?
In Nederland mag elke burger van 18 jaar of ouder stemmen, of je nu een beperking hebt of niet. Voor meer informatie bekijk het artikel: Stemmen met een beperking
Je moet wel stemgerechtigd zijn en voldoen aan een paar praktische voorwaarden:
- Je hebt een geldig identiteitsbewijs (zoals paspoort, ID-kaart of rijbewijs) nodig. Die moet je laten zien op de stemlocatie;
- Je hebt een stempas ontvangen (bij Tweede Kamerverkiezingen), waarmee je kunt stemmen in jouw gemeente;
- Wil je in een andere gemeente stemmen? Dan heb je een kiezerspas nodig (naast je stempas).
Stemmen wanneer je niet zelf naar het stemlokaal kunt
Als je door je beperking niet zelf bij het stemlokaal kunt zijn, dan zijn er opties:
- Machtigen: je kunt iemand die je vertrouwt machtigen om namens jou te stemmen.
- Bij een onderhandse volmacht noteer je de gegevens van de gevolmachtigde op de achterkant van je stempas (er staat “Volmacht” op de stempas).
- Bij een schriftelijke volmacht (bijvoorbeeld als degene die voor jou stemt in een andere gemeente woont) vul je een formulier in en moet je dit, samen met de gevolmachtigde, indienen bij de gemeente vóór de gestelde deadline;
- Vervroegd stemmen: in veel gemeenten zijn er al dagen vóór de officiële verkiezingsdag waar je kunt stemmen.
Check de website van jouw gemeente voor data en locaties.
Ondersteuning in het stemhokje: wat mag wel, wat niet
- Bij een fysieke beperking (bijv. blindheid, slechtziendheid, bewegingsbeperking) mag je iemand meenemen in het stemhokje om te helpen met de praktische handelingen (zoals het invullen van het stemformulier);
- Bij een verstandelijke beperking geldt een andere norm: in de huidige wetgeving is het niet toegestaan om geholpen te worden in het stemhokje als je een (lichte) verstandelijke beperking hebt, je moet het stemmen zelfstandig doen;
- Buiten het stemhokje mag wel uitleg worden gegeven over hoe je het stembiljet invult, maar de daadwerkelijke kruisjes mag je zelf zetten;
- Deze beperking van hulp in het stemhokje voor mensen met een verstandelijke beperking is onderwerp van discussie, ook op basis van het VN-Verdrag inzake de rechten van personen met een handicap.
Toegankelijkheid van stemlocaties
Stemlocaties moeten voldoen aan toegankelijkheidseisen. Belangrijke aandachtspunten zijn onder andere:
- Toegankelijke toegangswegen, zonder hoge drempels of obstakels;
- Deuren die gemakkelijk te openen zijn (bij voorkeur automatische deuren);
- Stemhokjes met voorzieningen zoals leesloepen;
- Controle dat vaste stemlocaties aan de criteria voldoen (mobiele stemlocaties kunnen minder voorzieningen hebben).
In sommige gemeenten zijn er extra voorzieningen ingericht in zogenoemde “bijzondere stemlokalen” zodat mensen met een lichamelijke beperking zelfstandig hun stem kunnen uitbrengen.
Het stemproces: stap voor stap
- Volg de instructies van het stembureau;
- Toon je stempas én je identiteitsbewijs;
- Je ontvangt het stembiljet met alle partijen en kandidaten;
- Ga het stemhokje in;
- Is er een fysieke beperking? Dan mag je ondersteuning in het stemhokje krijgen. Bij een verstandelijke beperking geldt dat je het zelf moet doen;
- Kruis één vakje aan op het stembiljet (één kandidaat of partij);
Wanneer geen vakje aankruist, wordt je stem als blanco beschouwd. Op deze manier laat je zien dat je wel geïnteresseerd bent in de politiek maar niet genoeg overtuigd bent van een van de partijprogramma’s. Dit telt wel als uitgebrachte stem, maar beïnvloedt het aantal stemmen niet. Jouw stem gaat dus niet naar de grootste partij. - Vouw het stembiljet op en deponeer het in de stembus.
Tips & tricks
Of je nu met of zonder beperking stemt: jouw stem is je eigen keuze.
Gebruik hulpmiddelen zoals stemwijzers of kieskompassen (Prodemos, Nu.nl, Jongeren Kieswijzer) om te kijken welke partij het meest past bij jouw standpunten.
De partijen schrijven vaak verkiezingsprogramma’s in ‘makkelijke taal’ zodat ze toegankelijk zijn voor mensen met verschillende niveaus van begrip.
Waar kun je op letten bij jouw stemkeuze als je een beperking hebt?
- Bekijk welke partijen in hun verkiezingsprogramma extra aandacht besteden aan jongeren met een chronische aandoening of beperking, JongPIT heeft een analyse gemaakt van alle 14 programma’s om te kijken welke partijen hier expliciet over spreken; ben je benieuwd, houd onze website hierover in de gaten!
- Let op hun plannen voor toegankelijk onderwijs, arbeidsmarktparticipatie, zorg, huisvesting en sociale ondersteuning;
- Vraag jezelf af: “Welke partij zorgt ervoor dat mensen zoals ik volwaardig mee kunnen doen?”
Wil je meer artikelen lezen over de verkiezingen?
Bekijk dan ons artikel over:
Stemmen met een beperking: de praktische zaken op een rij
