Wie in Nederland psychische hulp nodig heeft, moet regelmatig wachten. Vaak duurt dit best lang. Een wachttijd van dertig weken of langer komt helaas regelmatig voor. Ga er maar aan staan, een half jaar wachten, terwijl je echt zorg nodig hebt. JongPIT en het Instituut voor Publieke Waarden laten zien dat er tijdens de wachtperiode ook al veel gedaan kan worden om jongeren vooruit te helpen; want wachten hoeft niet te betekenen dat alles stilstaat.
Omdat de lange wachttijden in de zorg niet zomaar opgelost zijn, wilde JongPIT weten wat er wél al mogelijk is. In een uitgebreide vragenlijst deelden 239 jongeren hun ervaringen over psychische hulp en wachttijden. Dat dit onderwerp erg speelt onder jongeren was te merken aan de grote respons die binnen anderhalve week binnenkwam. Hieronder delen we de meest opvallende uitkomsten uit dit onderzoek.
De wachttijden beter invullen
Wachten wordt door veel jongeren als zwaar ervaren. Logisch, je vraagt niet zomaar om hulp en vaak hebben jongeren al lang gewacht om hulp te vragen. Maar JongPIT ziet ook dat een aantal punten kunnen worden opgepakt, die eraan bijdragen dat zij zich meer gezien en gesteund voelen. Punten die ervoor zorgen dat de tijd tot er zorg komt een stuk beter wordt ingevuld. Van betere communicatie, meer sociaal contact tot andere vormen van hulp. Alle partijen kunnen hierin samen met jongeren iets betekenen; naasten, zorgorganisaties en gezondheidsprofessionals.
Meer communicatie
Een groot issue onder jongeren tijdens het wachten is de communicatie. Regelmatig is er amper of geen tussentijds (persoonlijk) contact. Het is vaak al een hele stap voor jongeren om hulp te vragen, als het vanuit de zorgorganisatie of zorgverlener dan stil blijft, is dat naar. Niet weten hoelang ze moeten wachten en de onzekerheid die erbij komt kijken kan soms nog lastiger zijn dan het wachten zelf. Er is veel behoefte aan tussentijdse incheckmomenten, regelmatige updates, duidelijkheid en meer inzicht in de wachttijd. Veel jongeren geven aan dat zij graag een vast aanspreekpunt hebben. Op de vraag of zij weten waar zij terecht kunnen als zij echt dringend hulp nodig hebben, geven erg veel jongeren aan dit onvoldoende het geval is. Zorgorganisaties en huisartsen kunnen jongeren veel wachtleed besparen door contact te onderhouden.
“De drempel om hulp te vragen is groot, dus als je dan op zoek gaat, heb je de hulp eigenlijk gelijk nodig. Maar dat gaat niet, waardoor er een crisissituaties wordt gecreëerd.”
Contact met deskundigen en hulpverleners
Naast meer duidelijkheid en communicatie over de wachttijden hebben jongeren ook een grote behoefte aan diverse vormen van contact. Zowel voor, tijdens als na psychische hulp is hier behoefte aan. Zo’n 90% van de jongeren gaf in de vragenlijst aan dat het hen helpt om contact te hebben met een hulpverlener die zij al kennen, zoals de huisarts. Wat opvalt is dat hier meer behoefte aan is dan aan contact met een hulpverlener die zij nog niet kennen. Mogelijk omdat dit contact tijdelijk kan zijn en zij dan weer opnieuw een band moeten opbouwen. Jongeren willen gezien en gehoord worden en dat de huisarts bijvoorbeeld vraagt hoe het met ze gaat. Daarnaast geeft 77% van de jongeren die de enquete hebben ingevuld aan dat contact met een ervaringsdeskundige (een jongere of volwassene) hen zou helpen. De behoefte hieraan is nog groter dan aan contact met lotgenoten (54%) of een volwassene, maatje (49%) .
Leuke dingen doen werkt
Niet alleen tussentijdse hulp en aandacht van (ervarings)deskundigen, huisartsen of een naasten zorgen ervoor dat jongeren zich een stuk beter zouden voelen: ook leuke dingen ondernemen helpt. En dan het liefst niet alleen. Zo werd in de focusgroep met wie we opvallende uitkomsten uit de vragenlijst bespraken duidelijk dat het jongeren goed doet om samen met iemand op pad te gaan en af en toe iets af te spreken.
“Ik voelde me erg alleen tijdens het wachten. Dat er iemand geweest was waarbij ik dat kwijt kon had al erg geholpen. Ze hoefde niet perse hulpverlening te bieden, ze moesten er gewoon zijn.”
Wat denken jongeren dat hen ook helpt?
Nog een oplossingsrichting om het wachten beter in te vullen is de vormen van hulp, steun en ontmoetingen die wel eerder beschikbaar zouden kunnen zijn dan hulp in de GGZ, meer bekend maken. JongPIT legde jongeren een aantal opties voor die kunnen helpen voor, tijdens of na psychische hulp. Opvallend is dat bij bijna elke optie meer dan de helft van de jongeren aangaf dat dit goed kan helpen. Zo gaf 68% van de jongeren aan baat te hebben bij psycho-educatie (inzicht krijgen in psychische situatie). Ook ziet JongPIT dat jongeren e-healthmodules, anonieme hulplijnen of online chats weliswaar als mogelijke hulp zien, maar dat de voorkeur vaker uit lijkt te gaan naar fysiek contact. Denk daarbij aan themagroepen voor jongeren. Themagroepen kunnen bijvoorbeeld gaan over stress, het vinden van een opleiding, baan of woning of leven met een chronische aandoening.
Psychische problemen komen zelden alleen
Tot slot viel op dat wel 81% van de jongeren ook nog tegen andere problemen aanloopt, waarbij zij hulp nodig hebben. Denk daarbij aan schulden, beweging of voeding. Ook woonproblemen spelen een aanzienlijke rol. Van de jongeren gaf wel 38% aan dat een (tijdelijke) logeerplek helpt en 34% een (andere) woonplek. Psychische problemen komen zelden alleen of uit het niets. Het blijft dus belangrijk om breed te kijken naar wat er nodig is om de mentale gezondheid van jongeren te verbeteren.
Alle betrokken partijen zijn nodig om van wachten geen stilstand te maken
Kortom, communicatie over het wachten, aanvullende of tussentijdse hulp, sociaal contact en hulp bij niet-medische problemen zouden jongeren al een eind de goede kant op helpen. Daar zijn de jongeren zelf voor nodig maar ook alle betrokken partijen.
Zo kunnen zorgorganisaties naast beter communiceren over de wachttijden bijvoorbeeld ook kijken welke tussentijdse hulp en steun er bij de jongere past. Vrienden en kennissen van jongeren kunnen zich er bewust van zijn dat ze door vaker contact te houden en iets leuks te ondernemen een echt verschil kunenn maken voor jongeren met psychische problemen. En organisaties achter e-healthmodules en psycho-educatie kunnen hun producten bijvoorbeeld nog meer op jongeren afstemmen en bij hen en hulpverleners onder de aandacht brengen.
Wil jij ook meedenken?
Denk mee over wat jij, jouw bedrijf of organisatie kan betekenen voor jongeren die wachten op psychische hulp en laat het ons weten. Neem contact op met JongPIT. Alle vragen, inzichten, aanbiedingen en bijdragen zijn welkom. Want wachten is niet stilstaan!
Meer weten over dit onderzoek?
JongPIT heeft samen met jongeren dit onderzoek opgezet. In foucusgroepen zag JongPIT een grote respons op de thema’s communicatie en vormen van tussentijdse hulp. Blijkbaar is daar een grote behoefte aan en is het vinden van passende tussentijdse of andere vormen van hulp nog lastig. Op basis van de inzichten stelde JongPIT samen met jongeren een lijst met mogelijke opties voor hulp op. Lees hier de gehele rapportage van de verkenning.
Heb je iets aan dit artikel gehad en wil je graag hierover praten? Sluit je dan aan bij onze community
